สงขลาพอเพียง : เครือข่ายสร้างเสริมสุขภาพจังหวัดสงขลา - Songkhla Health

นพ.สุภัทร ฮาสุวรรณกิจ

ข้อมูลจากการศึกษาเรื่องการเสียชีวิตของแพทย์ไทย พศ.2535-2544 ที่ นพ.สมเกียรติ วัฒนศิริชัยกุล ได้ศึกษาไว้จากข้อมูลแพทย์ทั้งหมด 28,000 คน พบว่าเสียชีวิตแล้ว 1,035 คน เสียชีวิตในปี 2535-2544 จำนวน 440 คน สามารถศึกษาได้ 262 คน (60%)  ในส่วนนี้มีอายุตายเฉลี่ย 61.2+ 17.8  ปี

สาเหตุที่ตายในแพทย์ผู้มีอายุมากคือ มะเร็ง โรคหัวใจและไตวาย  สาเหตุการตายในแพทย์ผู้มีอายุน้อยคืออุบัติเหตุ  ฆ่าตัวตาย  และถูกฆาตกรรม  โดยเสียชีวิตด้วยมะเร็งตับถึง 35%  ในกลุ่มนี้ตรวจพบว่าเป็นมะเร็งระยะสุดท้ายกว่าครึ่งคือ  51%  แสดงให้เห็นชัดเจนว่า ถึงเป็นแพทย์แต่กว่าจะรู้ว่าเป็นมะเร็งก็ระยะสุดท้ายเสียแล้ว  ซึ่งไม่ต่างจากประชาชนไทยทั่วไป

ตารางที่ 1  เปรียบเทียบอันดับสาเหตุการตายของแพทย์และประชาชนไทย ลำดับ แพทย์ไทย ประชาชนไทย 1 มะเร็ง หัวใจ 2 หัวใจ มะเร็ง 3 อุบัติเหตุ ติดเชื้อ 4 ติดเชื้อ อุบัติเหตุ 5 ชรา ชรา

จะเห็นว่าเหตุตายของแพทย์และประชาชนไทยไม่แตกต่างกันมากนักใน 5 อันดับแรก  แต่สังเกตว่าแพทย์เสียชีวิตจากมะเร็งเป็นอันดับหนึ่ง  ซึ่งไม่แน่ใจว่าเกิดจากการสัมผัสสารก่อมะเร็งมากขึ้นและความเครียดที่สูงขึ้น หรืออาจเป็นเพราะว่ามะเร็งเป็นโรคเดียวที่รักษาไม่ได้  ในขณะที่แพทย์เราสามารถเข้าถึงการรักษาได้ง่ายกว่า เมื่อเป็นโรคหัวใจหรือโรคอื่นๆจึงเสียชีวิตได้น้อยกว่า

อาจารย์สมเกียรติได้เจาะลึกไปที่การฆ่าตัวตาย  พบว่ามีแพทย์ฆ่าตัวตาย 18 คน จาก 262 คน(6.9%) เป็น ชาย 17 คน หญิง 1 คน  ส่วนใหญ่อายุ 25-35 ปี  ส่วนใหญ่เป็น แพทย์เวชปฎิบัติทั่วไป  แต่ที่แปลกคือมีจิตแพทย์ฆ่าตัวตายถึง 3 ราย  ทั้งหมดมีประวัติการรักษาทางจิตเวชเพียง 3 ราย  สาเหตุที่ฆ่าตัวตาย คือปัญหาครอบครัว และปัญหาคนรัก ในสัดส่วนใกล้เคียงกัน พบว่าสัดส่วนการใช้ยานอนหลับของแพทย์สูงขึ้น  ซึ่งน่าจะแสดงถึงความเครียดที่มากขึ้นเป็นเงาตามตัว  นอกจากนี้ยังพบว่ามีแพทย์ติดเชื้อเอดส์จำนวน 1 ราย

จากการศึกษาต่อถึงภาวะสุขภาพแพทย์ไทย  พบว่าแพทย์มีรายได้นอกเวลาประมาณ ครึ่งหนึ่งของรายได้ทั้งหมด  ความเร่งรีบในการทำงาน  การพักผ่อนที่ไม่เพียงพอ  ทำให้แพทย์มีประวัติหลับในขณะขับรถ 15%  และในกลุ่มนี้  1 ใน 5 เคยหลับในมากกว่า 2 ครั้ง

แพทย์มีการเจ็บป่วยด้วยโรคภูมิแพ้ ( Allergy ) เป็นส่วนใหญ่  รองมาเป็นโรคความดันโลหิตสูง  โรคเบาหวาน  ซึ่งเป็นโรคในยุคดิจิตอล  คือไม่มีเวลาในการออกกำลังกาย  มีความเครียดสูง  อยู่ในวิถีการบริโภคที่เกินสมดุลและอยู่ในสิ่งแวดล้อมของสังคมเมืองที่มากด้วยมลพิษและสารเคมี

วิชาชีพแพทย์ซี่งถูกคาดหวังให้ก้าวสู่การเป็นผู้นำที่เป็นต้นแบบด้านสุขภาพสำหรับประชาชนนั้น  คงไม่ง่าย  เพราะสุขภาพส่วนใหญ่ของแพทย์ก็ไม่ได้ดีเด่นแตกต่างจากประชาชนมากนัก  เมื่อทราบข้อมูลเกี่ยวกับสุขภาพของแพทย์แล้ว  เผื่อว่าจะได้เข้าใจแพทย์มากขึ้นว่า  แพทย์เองก็เป็นเพียงปุถุชนธรรมดาเท่านั้น