ประกันสุขภาพ ที่ไกลกว่า 30 บาทรักษาทุกโรค
ประกันสุขภาพ ที่ไกลกว่า 30 บาทรักษาทุกโรค
นับตั้งแต่นโยบายหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้าหรือ 30 บาทรักษาทุกโรคได้ถูกสถาปนาขึ้นในสังคมไทย โดยเริ่มนำร่องเมื่อวันที่ 1 เมษายน 2544 จนถึงวันนี้ แนวคิดการประกันสุขภาพสำหรับคนไทยทุกคนได้กลายเป็นสวัสดิการสังคมพื้นฐานที่หลีกเลี่ยงไม่ได้อีกแล้ว ก้าวต่อๆไปที่ต้องเดินก็คือการทำให้การประกันสุขภาพในประเทศไทยที่มีอยู่หลายระบบมีการปรับให้เข้ามาเป็นแนวทางที่ใกล้เคียงกัน มีความเป็นธรรม ไม่มีความแตกต่างแบ่งชั้นวรรณะ และมีคุณภาพมาตรฐานในการดูแลสุขภาพของประชาชนทุกคนได้อย่างเท่าเทียมกัน
ในปัจจุบันนี้ สังคมไทยมีระบบการประกันสุขภาพแก่คนไทยใน 3 ระบบคือ
1. สิทธิในโครงการสวัสดิการการรักษาพยาบาลสำหรับข้าราชการ พนักงานรัฐวิสาหกิจและครอบครัว ซึ่งมีผู้มีสิทธิทั้งสิ้น 7 ล้านคน มีกรมบัญชีกลางเป็นผู้ดูแลงบประมาณส่วนนี้ สิทธิประโยชน์เป็นเกรดเอ เน้นที่การรักษา เบิกได้ไม่อั้น ข้อจำกัดน้อยมาก จนงบบานไม่มีหุบมากขึ้นทุกปี
2. สิทธิในฐานะผู้ประกันตนตามพระราชบัญญัติประกันสังคม ซึ่งเป็นสิทธิเฉพาะตน มีผู้มีสิทธิทั้งสิ้น 7.5 ล้านคน มีสำนักงานประกันสังคมเป็นผู้ดูแลงบประมาณส่วนนี้ สิทธิประโยชน์เกรดบี ผู้ประกันตนและนายจ้างต้องร่วมจ่าย แต่ยังเน้นสิทธิหนักไปทางการรักษาพยาบาล มีโรงพยาบาลขนาดใหญ่เป็นโรงพยาบาลคู่สัญญา
3. สิทธิในนโยบายประกันสุขภาพถ้วนหน้าของกระทรวงสาธารณสุข หรือ 30 บาทรักษาทุกโรค ซึ่งครอบคลุมประชาชนทุกคนที่ไม่อยู่ในการประกันสุขภาพของ 2 ระบบข้างต้นประมาณ 46 ล้านคน เป็นสิทธิเกรดซี แต่ครอบคลุมความจำเป็นพื้นฐาน จุดเด่นคือได้ให้ความสำคัญกับการสร้างเสริมสุขภาพ การป้องกันโรค และมี โรงพยาบาลในพื้นที่ไม่ว่าเล็กใหญ่เป็นคู่สัญญา กลับหัวกลับหางกับการจัดการของสำนักงานประกันสังคม
นอกจากนี้ก็ยังมีการประกันสุขภาพในโครงการย่อยอีกอย่างน้อย 2 โครงการคือ พระราชบัญญัติคุ้มครองผู้ประสบภัยจากรถ และ พระราชบัญญัติกองทุนเงินทดแทน สำหรับการบาดเจ็บทุพพลภาพจากการทำงาน ซึ่งทั้ง 2 กองทุนนี้เรียกได้ว่ามีข้อจำกัดอุปสรรคในระบบอยู่มาก เบิกยากหลักฐานซับซ้อนจนบ่อยครั้งที่สถานบริการผลักให้เป็นภาระของผู้ป่วยเพื่อตัดรำคาญ ผู้ป่วยส่วนใหญ่มีความรู้น้อย ชีวิตต้องหาเช้ากินค่ำ การที่จะไปเรียกร้องเบิกชดเชยค่ารักษาพยาบาลบ่อยครั้งที่ถือว่าฟาดเคราะห์ไปทั้งๆที่มีสิทธิ เพียงเพราะระบบไม่ได้ถูกวางให้เอื้อต่อผู้ป่วยในการเข้าถึงความคุ้มครองได้อย่างแท้จริง
การประกันสุขภาพเป็นความจำเป็นที่เป็นสวัสดิการพื้นฐานของสังคม แต่ความซับซ้อนของระบบที่มีอยู่มาก ทำให้การประกันสุขภาพถ้วนหน้าไม่ได้เกิดขึ้นจริง มีช่องว่างในรอยต่อ มีช่องโหว่ในระหว่างการดำเนินการที่ทำให้อุดมคติที่งดงามถูกบั่นทอนลงไป
วันหนึ่งที่นายยิ้มลูกชายตำรวจได้บรรลุนิติภาวะ เขาก็หลุดออกจากการช่วยเหลือค่ารักษาพยาบาลจากสิทธิเบิกได้ของครอบครัวข้าราชการเสียแล้ว ต้องมาทำบัตรทอง ระหว่างยื่นคำขอยังไม่ทันที่บัตรจะทำเสร็จ นายยิ้มได้ไปสมัครงานที่โรงงานปลากระป๋อง เขาต้องเข้าระบบประกันสังคม บัตรทองที่ได้มาต้องยึดคืนตามระเบียบ ซึ่งในทางปฏิบัติใช่ว่าจะยึดกันได้ง่ายๆ นายยิ้มทำงานได้ครึ่งปีเกิดอุบัติเหตุจากงานนิ้วเกือบขาด กำลังทำเรื่องเบิกกองทุนเงินทดแทน แล้วเบื่อหน่ายจะลาออกจากงานเพื่อมาเรียนต่อ ก็ต้องมาทำบัตรทองอีก ระหว่างเดินทางไปสอบเรียนต่อถูกรถชนปางตาย บัตรทองยังไม่ได้ บัตรประกันสังคมหมดความคุ้มครองแล้ว สิทธิ พรบ.ผู้ประสบภัยจากรถไม่รู้จะเรียกจากใครเพราะชนแล้วหนี เช่นนี้แล้วจะเรียกว่ามีความต่อเนื่องของการประกันสุขภาพได้อย่างไร ข้อจำกัดมากมายและความต่อเนื่องที่ยุ่งยากซับซ้อนเป็นข้อจำกัดในการเข้าถึงการประกันสุขภาพที่สำคัญยิ่ง ปรากฏการณ์ของนายยิ้มเป็นตัวอย่างที่ยิ้มไม่ออกที่พบได้เสมอในทางปฏิบัติจริงของทุกโรงพยาบาล สุดท้ายคนไข้ก็แบกรับภาระไป หรือไม่หากโรงพยาบาลใจดีก็แบกรับภาระร่วมกัน แบ่งๆกันไปกับผู้ป่วย โดยที่เงินกองทุนต่างๆไม่ได้ถูกนำมาใช้ประโยชน์ให้ตรงตามเจตนารมณ์อย่างแท้จริง
ดังนั้นทางเลือกที่ดีที่สุดของการบริหารจัดการความซับซ้อนของระบบประกันสุขภาพในประเทศไทยก็คือ การรวมกองทุนประกันสุขภาพให้เป็นกองทุนเดียว แต่ให้มีการดูแลกองทุนเป็นแบบ 1 กองทุน 3 ระบบ เพื่อให้คงสิทธิด้านการรักษาพยาบาลที่แตกต่างกันไว้ต่อไป เพื่อลดความขัดแย้งในช่วงการเปลี่ยนผ่าน และในส่วนของกองทุนเงินทดแทน และกรณีผู้ประสบภัยจากรถนั้นให้กองทุนประกันสุขภาพเป็นธุระในการติดตามทวงถามแทนผู้ป่วย
กองทุนประกันสุขภาพที่รวมเป็นกองทุนเดียว ( single fund ) คืออุดมคติของการบริหารจัดการที่ลดความซ้ำซ้อนและความซับซ้อนในระบบ สร้างความเท่าเทียม เสมอภาค และคุณภาพการบริการให้แก่คนไทยทุกคนในสังคมไทย
นพ.สุภัทร ฮาสุวรรณกิจ
ผู้อำนวยการโรงพยาบาลจะนะ จังหวัดสงขลา
2 มิถุนายน 2547
Relate topics
- "หมอประเวศ" ซัดสาธารณสุขไทยเหลว เหตุพัฒนาแต่ยอด
- ความเชื่อเรื่องวิญญาณ
- แพทย์ไทยตายอย่างไร
- 30 บาท กับทางออกไม่ให้โรงพยาบาลเจ๊ง
- ห้ามโฆษณาเหล้า จะลดการดื่มเหล้าได้จริงหรือ
- FTA ไทย-สหรัฐ สุขภาพคนไทยจะรุ่งหรือร่วง?
- แก้จนของจริงที่คำปลาหลาย
- ว่าด้วยทุจริตรถพยาบาลฉุกเฉิน
- ผู้สูงอายุเฮ ใส่ฟันปลอมฟรีทั้งปาก
- สุขภาพผู้สูงอายุ กับ กลไกซีอีโอ