สงขลาพอเพียง : เครือข่ายสร้างเสริมสุขภาพจังหวัดสงขลา - Songkhla Health

โดย นพ.สุภัทร ฮาสุวรรณกิจ

หลักประกันสุขภาพถ้วนหน้าเป็นสิทธิพลเมืองที่สำคัญของประเทศที่พัฒนาแล้ว สำหรับประเทศเบลเยียมนั้น เป็นพันธกิจของรัฐที่ต้องจัดระบบให้ประชาชนทุกคนมีหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า โดยมี NIHDI (National Institute for Health and Disability Insurance) เป็นองค์กรของรัฐในการจัดระบบหลักประกันสุขภาพเช่นเดียวกับ สปสช.

เบลเยียมใช้ระบบกองทุนสุขภาพกองทุนเดียว คือไม่ว่าเงินจากงบประมาณ จากประกันสังคม หรือภาษีเฉพาะ ล้วนนำมาคลุกและบริหารร่วมกันเป็นกองทุนเดียว เพื่อให้มีมาตรฐานเดียวในการระบบบริการสุขภาพสำหรับทกคน คนส่วนใหญ่เข้าระบบหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้าแบบประเภทจ่ายไปก่อนแล้วค่อยเบิกเงินคืนในภายหลัง (reimbursement system) ซึ่งจะได้เงินคืนราว 80%ของที่จ่ายไป คือต้องร่วมจ่ายราว 20% ระบบที่ 2 สำหรับคนจนราว 10% ที่ไม่มีเงินจะจ่ายล่วงหน้าไปก่อนก็สามารถขึ้นทะเบียนกับระบบ Third party system ได้ คือเมื่อเจ็บป่วยไปพบแพทย์ ผู้ป่วยจ่ายเฉพาะส่วนที่ตนต้องร่วมจ่าย แล้ว NIHDI จะจ่ายส่วนที่เหลือให้สถานบริการ และระบบที่ 3 เป็นนวัตกรรมผู้ป่วยสามารถไปขึ้นทะเบียนที่สถานีอนามัย ซึ่งมีแพทย์และสหวิชาชีพทำงานร่วมกัน โดย NIHDI จะจ่ายเงินตามรายหัวประชากร(capitation)ให้กับสถานีอนามัยโดยตรง โดยที่คนไข้ไม่ต้องจ่ายอีกแล้ว แต่เป็นระบบที่เพิ่มเริ่มต้น และยังมีคนสมัครใจเข้าระบบนี้ไม่มาก เพราะแม้จะได้รับการดูแลเป็นองค์รวมที่ดีกว่า แต่จะสูญเสียสิทธิในการเลือกไปรักษาแบบเสรีตามใจฉัน สามระบบนี้ครอบคลุมคนเบลเยียมทั้งประเทศ ซึ่งรวมทั้งคนที่เข้าเมืองอย่างถูกต้องตามกฎหมายด้วย

แต่ในเบลเยียมก็มีคนเข้าเมืองผิดกฎหมายกว่าแสนคนนั้นไม่มีสิทธิในการเป็นพลเมือง และไม่สามารถขึ้นทะเบียนหลักประกันสุขภาพได้ แต่การได้รับการรักษาพยาบาลเป็นสิทธิมนุษยชนพื้นฐานสำหรับทุกคน เบลเยียมจึงเปิดช่องให้คนไร้รัฐหรือเข้าเมืองผิดกฎหมายสามารถเข้าถึงบริการทางการแพทย์ฟรีได้ที่ห้องฉุกเฉิน และหากต้องนอนโรงพยาบาลก็ฟรีจนจบการรักษา แม้ต้องรอนานเพราะไม่มีระบบนัดหมายเวลา เป็นตะแกรงชั้นที่ 4 สำหรับโลกที่ไร้พรมแดน

ด้วยตะแกรง 4 ชั้น คนในดินแดนเบลเยียมไม่ว่ารวยจนหรือสัญชาติใดก็จะมีหลักประกันสุขภาพพื้นฐานให้กับทุกคน