สงขลาพอเพียง : เครือข่ายสร้างเสริมสุขภาพจังหวัดสงขลา - Songkhla Health

การอภิปรายกลุ่ม
( Focus Group ) “ความต้องการสารสนเทศของภาคีแผนสุขภาพจังหวัดสงขลา”
วันที่ 20  ธันวาคม  2551

ตัวแทนกลุ่มภาคีแผนสุขภาพที่เข้าร่วม  ได้แก่  ประเด็นเด็กและเยาวชน
ประเด็นหลักประกันสุขภาพ  ประเด็นผู้สูงอายุ  ประเด็นคุ้มครองผู้บริโภค
ประเด็นสื่อสารสาธารณะ
ซึ่งสรุปแนวทางการต้องการสารสนเทศได้  ดังนี้

• ประเด็นเด็กและเยาวชน ข้อมูลที่ต้องการ ข้อมูลในเชิงของพฤติกรรม “.....น่าจะมีเสริมตัวพฤติกรรมลงไปด้วย  เช่น
  ที่บอกว่าตัวเลขของแม่บ้านติดเชื้อเอดส์มากขึ้น
  เพราะว่าพ่อบ้านเที่ยวมากขึ้นหรือเปล่า
  แล้วที่ตัวเลขที่ด่านนอกจะมากกว่าหาดใหญ่หรือเปล่า
  เนื่องจากแหล่งบริการย้ายไปอยู่ด่านนอกแล้ว....”คุณชัยวุฒิ  เกิดชื่น -  ข้อมูลเรื่องเพศในวัยรุ่นสถิติ อายุ ให้เห็นพัฒนาการของตัวเลข

“.....ซึ่งหากมีการนำเสนอข้อมูลด้านตัวเลขก็จะเห็นพัฒนาการของตัวเลขมากขึ้นว่าเด็กมีอายุน้อยลง..”
อาจารย์รัชนีกูล  ชนะวรรณโณ
-  ภาพรวมของข้อมูลเกี่ยวข้องกับเด็กทั้งหมด -  หน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับการดูแลเด็ก และเยาวชนในหาดใหญ่

“สิ่งที่ต้องการในการดำเนินกิจกรรม  คือ  ระบบฐานข้อมูลของภาครัฐ
ซึ่งมีแนวคิดว่าอยากมองให้เห็นภาพรวมของข้อมูลที่เกี่ยวกับเด็กทั้งหมด
รวมทั้งหน่วยงานดูแลเกี่ยวข้องกับเด็กและเยาวชนในหาดใหญ่ มีหน่วยงานไหน”
คุณเทพรัตน์  จันทพันธ์ -  กรณี หรือบทเรียนของพื้นที่ตัวอย่างที่เคยมีปัญหา และแก้ปัญหาแล้ว

“.......แล้วถ้ามีพื้นที่เป็นตัวอย่างว่ามันมีอยู่เขาทำแล้วแก้ปัญหาแล้ว มันก็จะทำงานได้ง่ายขึ้น คือน่าจะเป็นการรวบรวมข้อมูลที่มีอยู่แล้ว
.....ให้ครอบคลุมมากขึ้นทั้งภาครัฐ และท้องถิ่น...” คุณเทพรัตน์  จันทพันธ์ -  ข้อมูลที่สะท้อนถึงปัญหาของเด็ก และเยาวชน เพื่อนำไปใช้ในการออกแบบกิจกรรมการเรียนรู้

“.....ปัญหาที่เกิดขึ้นเป็นปัญหาในระบบครอบครัว....ปัญหาความสัมพันธ์
เราก็จะสร้างกระบวนการเรียนรู้ร่วมกันของพ่อแม่และเด็ก โดยกิจกรรมเน้นให้เด็กรู้จักตนเอง รู้จักสังคมและรู้จักโลก เป็นการตั้งโจทย์ร่วมกัน...”  คุณเทพรัตน์  จันทพันธ์ -  ข้อมูลสถิติโรคสำคัญที่เกี่ยวข้องเพื่อใช้ในการปรับพฤติกรรมเด็ก เช่น โรคเบาหวาน

“.......เราอยากได้ฐานข้อมูลแบบนี้.....ใช้ข้อมูลตัวเลขยืนยัน
อย่างมีตัวเลขจำนวนผู้ป่วยเบาหวาน....... คุยว่าอย่างพวกคุณนั่งอยู่ตรงนี้ 10 คนมีความเสี่ยงที่ป่วยเป็นโรคเบาหวานไปแล้วกี่คน.....”
คุณเทพรัตน์  จันทพันธ์ -  ตัวบ่งชี้สถานภาพของครอบครัวที่แตกแยก หรืออ่อนแอ
หรือมีแนวโน้มที่จะแตกแยก ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญของกปัญหาเด็ก และเยาวชน -  สถิติจำนวนหญิงหม้ายในชุมชน
“.....นอกจากนี้ยังมีตัวเลขด้านหญิงหม้ายที่ยังไม่มีการรวมรวบ
ที่เกิดจากสาเหตุการมีเพศสัมพันธ์ในวัยเรียน.....คุณชัยวุฒิ  เกิดชื่น ข้อมูลที่มีอยู่แล้ว -  รวบรวมเกี่ยวกับเรื่องเพศ ค่านิยมเรื่องเพศของวัยรุ่นจากการสำรวจเป็นครั้งๆ

“....ประเด็นเด็กในกลุ่มเพศศึกษามีการรวบรวมเรื่องเกี่ยวกับเรื่องเพศ
เรื่องค่านิยมเรื่องเพศของวัยรุ่น  เราไม่ได้เก็บเป็นตัวเลขนะค่ะ
แต่เก็บแบบสอบถามสำรวจเอาเป็นครั้งๆ”อาจารย์รัชนีกูล  ชนะวรรณโณ
- ในการดำเนินกิจกรรมนอห้องเรียน จะใช้ข้อมูลด้านสังคม วัฒนธรรม ฤดูกาลของสงขลา
ช่วงไหนเป็นอย่างไร
“ข้อมูลด้านสังคมมากกว่า  ตามฤดูกาลสงขลาช่วงไหนเป็นอย่างไร
วัฒนธรรมในรอบปีเป็นอย่างไร อย่างนี้แหละครับ เราก็ต้องดูแล้วร้อยมันทั้งหมด....”
คุณเทพรัตน์  จันทพันธ์

แหล่งข้อมูลที่มีอยู่แล้ว -  ศูนย์วิทยาศาสตร์เรียนรู้ชุมชน “.......มีศูนย์วิทยาศาสตร์เรียนรู้ชุมชนที่เป็นเพื่อนกันก็ช่วยกันรวบรวมข้อมูลให้เขาเอาข้อมูล ไปใช้แล้วส่งต่อข้อมูลมาให้เราพัฒนาต่อ......” คุณเทพรัตน์  จันทพันธ์ แนวทางการวิเคราะห์ข้อมูล -  อยากให้มีการวิเคราะห์ข้อมูลที่สะท้อนถึงพฤติกรรมของเด็ก
และเยาวชน การเปลี่ยนแปลงแต่ละปี มีการเปลี่ยนแปลงด้านไหนบ้าง -  การอธิบายข้อมูลที่ได้จากการวิเคราะห์ว่าเหตุใดจึงเกิดลักษณะแบบนั้นขึ้น
เช่น ทำไมผู้ป่วยเอดส์ในกลุ่มอาชีพประมงจึงน้อยลง ทั้งที่คาดว่าน่าจะสูงขึ้น
แต่กลับไปมากขึ้นในกลุ่มคนในเมือง เป็นต้น

“......อย่างในตัวพฤติกรรมเนี่ย  ของแต่ละปีมันเปลี่ยนแปลงด้านไหนบ้าง
อย่างกลุ่มอาชีพประมงในเรื่องกลุ่มเอดส์ ที่มันมีน้อยลงที่เราคิดว่าตอนแรกมันน่าจะมีมากขึ้น แต่ในทางกลับกันคือ  กลุ่มคนในเมืองนี้มีตัวเลขมากขึ้นนะ แล้ว......”คุณชัยวุฒิ  เกิดชื่น

-  มีการดำเนินกิจกรรมเกี่ยวกับเด็ก และเยาวชนอย่างไร
ในชุมชนใด ผลกระทบต่อสุขภาพเป็นอย่างไร “........เรื่องกิจกรรมว่าดำเนินการอยู่อย่างไร  พื้นที่เป้าหมาย
  ชุมชนไหนที่ดำเนินการอยู่ในพื้นที่
จากนั้นนำข้อมูลมาวิเคราะห์ถึงผลกระทบต่อสุขภาพนี้เกิดอย่างไร ...... รัฐตอบได้ว่าใครทำอะไรอย่างไร .....” คุณเทพรัตน์  จันทพันธ์

ข้อเสนอแนะ - การนำเสนอข่าวโดยมีข้อมูลมาประกอบจะทำให้น่าสนใจมากขึ้น
เช่น การที่มีสถิติอุบัติเหตุจำนวนมาก น่าจะมีข้อมูลในส่วนของพฤติกรรมที่เกี่ยวข้องนำเสนอด้วย “......ส่วนที่สองก็น่าจะสร้างกระแส มีการเสนอต่อเนื่อง
มีข้อมูลมารองรับไหมตามกระแสข่าว กรณีตัวอย่างเกิดอุบัติเหตุรถชนตาย
ทำไมไม่มีข้อมูลอื่นมารองรับ คือ  ถ้ามีตัวเลขมันโชว์ด้วยอันนี้น่าสนใจนะ
แล้วพฤติกรรมที่มีส่วนเกี่ยวข้องด้วยนะมันจะน่าสนใจมากขึ้น”คุณชัยวุฒิ  เกิดชื่น -  การเชื่อมโยงข้อมูลเกี่ยวกับครอบครัวจากท้องถิ่นมายังภาครัฐ
“ การเก็บข้อมูลด้านครอบครัว ท้องถิ่นเช่น อบต. เทศบาล
ดำเนินการส่งข้อมูลมาให้ภาครัฐอย่าง อบจ.
ซึ่งข้อมูลนี้ถ้าได้นำมารวมกันก็จะเห็นภาพของเด็กและเยาวชนในจังหวัดสงขลา
ชัดขึ้น......”  คุณเทพรัตน์  จันทพันธ์

• ประเด็นผู้สูงอายุ ข้อมูลที่ต้องการ -  ข้อมูลชื่อ ที่อยู่ของผู้สูงอายุที่ถูกทอดทิ้ง พิการและเจ็บป่วย -  ผู้สูงอายุที่ไม่มีบัตรประจำตัวประชาชน ข้อมูลที่มีอยู่แล้ว -  ข้อมูลผู้สูงอายุจะมีรายละเอียดกันไม่ครอบคลุม

แหล่งข้อมูล -  ฝ่ายทะเบียนของหน่วยงาน คุณเสาวณีย์ (รพ.หาดใหญ่???)

• ประเด็นคุ้มครองผู้บริโภค คุณสมชาย  ละอองพันธ์

ข้อมูลที่มีอยู่แล้ว -  ข้อมูลตามตัวชี้วัดของกระทรวงสาธารณสุข -  ข้อมูลของเครือข่ายสุขภาพแต่ละประเด็น

ข้อมูลที่ต้องการ - เรื่องร้องเรียนในพื้นที่ “ข้อมูลที่อยากได้คือเรื่องการร้องเรียนในพื้นที่ทั้งปัญหา  เช่น  ราคาสินค้า สุขภาพ การร้องเรียนต่างๆ  การบริการของโรงพยาบาล หรือบริการทั่วไป สถานการณ์ปัญหาผู้บริโภคในพื้นที่ ......”  คุณสมชาย  ละอองพันธ์
-  ผลการวิเคราะห์คุณภาพของผลิตภัณฑ์สุขภาพในพื้นที่ -  ความเคลื่อนไหว กิจกรรม การทำงานในพื้นที่ -  บทเรียนการทำงานจากชุมชนต้นแบบ

“......การวิเคราะห์ข้อมูลสุขภาพในพื้นที่เรื่อง
เช่น เรื่องอาหาร  น้ำดื่ม  ผัก  อาหารเสริม เครื่องสำอาง
ผลิตภัณฑ์สุขภาพในพื้นที่ แล้วก็ข้อมูลเชิงกิจกรรม
การเคลื่อนไหวในพื้นที่ การทำงานในพื้นที่ การให้ความรู้ในพื้นที่
ชุมชนต้นแบบการทำงานต้นแบบในพื้นที่.....”
- วิธีการแก้ปัญหาที่เคยใช้แล้วได้ผล .......
ทุกเรื่องนี้ถ้ามีการเก็บข้อมูลที่เชิงแก้ปัญหาแล้ว
ได้ผลแล้วมาเป็นบทเรียนให้เรียนรู้ต่อไป ฐานข้อมูลที่สามารถเอาความรู้ได้
......อย่างการดำเนินกิจกรรมของ มอ. FM. 88  รายการแลบ้านแลเมือง
น่าจะมีการเก็บรวมรวบข้อมูล……” -  ข้อมูลเครือข่ายนักวิชาการเพื่อสามารถเป็นเครือข่ายสนับสนุนงานวิชาการ

ข้อเสนอแนะ - การเชื่อมโยงและแชร์ข้อมูลระหว่างประเด็นสุขภาพต่างๆ และภาครัฐ “....ส่วนข้อมูลเครือข่ายสุขภาพแต่ละประเด็นมีข้อมูลของตัวเองอยู่แล้ว
ทำยังไงในการเก็บข้อมูลในแต่ละประเด็นสามารถที่จะแชร์กับสาธารณสุขมีการเชื่อมประสานข้อมูล”
คุณสมชาย  ละอองพันธ์
-  การเข้าถึงข้อมูลทำได้ยากเกี่ยวกับเรื่องร้องเรียนต่างๆ ซึ่งมีมากแต่ไม่สามารถเผยแพร่ได้ “.......แล้วก็เรื่องการเข้าถึงข้อมูลที่ตอนแรกเหมือนจะเข้าถึงยาก
อย่างข้อมูลเชิงร้อน การรับเรื่องร้องเรียนต่างๆทั้งจาก วิทยุมอ.  88
ความจริงข้อมูลเหล่านี้เข้ามาเยอะมาก คือมันติดปัญหาในการเผยแพร่” คุณสมชาย  ละอองพันธ์

แหล่งข้อมูล -  เครือข่ายสื่อมวลชน อสม. เครือข่ายนักเรียน เครือข่ายเกษตรปลูกผักปลอดสารพิษ

• ประเด็นสื่อสารสาธารณะ คุณชัยวุฒิ  เกิดชื่น
  ข้อมูลที่ต้องการ
• ข้อมูลแผนสุขภาพของชุมชน กระบวนการทำแผนในแบบต่างๆแต่ละหน่วยงาน -  กองทุนต่างๆ ในพื้นที่ -  กลุ่มของสื่อทุกชนิดที่ทำงานในด้านต่างๆ -  ประเด็นร้อน พฤติกรรมล่อแหลมต่างๆ จากข้อมูล
  “ สิ่งที่ต้องการ คือ  ข้อมูลแผนสุขภาพของชุมชน
  กระบวนการทำแผนในแบบต่างๆแต่ละหน่วยงาน
  กองทุนต่างๆ......อยากให้มีข้อมูลด้านสื่อทุกประเภท
  เสียงตามสาย สื่อชุมชน ......แล้วก็ข่าวสารบ้านเรา
  ประเด็นร้อนต่างๆ พฤติกรรมล่อแหลมที่ออกมาจากตัวเลขอันนี้........”  คุณชัยวุฒิ  เกิดชื่น

ข้อเสนอแนะ -  เบื้องต้นที่สุดควรจะเป็น index ที่สามารถชี้ไปถึงแหล่งข้อมูลที่เกี่ยวข้อง “.....อันดับแรกที่น่าจะทำได้ก่อนเลยว่าก็คือว่าข้อมูลไหนอยู่แบบไหน
รูปแบบไหนอาจในแบบอิเล็กทรอนิกส์หรือโทรศัพท์ แล้วอาจต้องมีทีมหาข้อมูล.....” -  ควรมีการสื่อสารทางอื่นๆ ด้วยนอกเหนือจากทางอินเตอร์เน็ต

• ประเด็นหลักประกันสุขภาพ คุณสมจิตร  ฟุ้งทศธรรม

แหล่งข้อมูล - ศูนย์ไทรงาม

ข้อมูลที่ต้องการ - คนที่ยังไม่ได้รับการคุ้มครองโดยหลักประกันสุขภาพ เช่น ไม่มีบัตรประจำตัวประชาขน“จากการดำเนินงานของศูนย์ไทรงามในเรื่องหลักประกันสุขภาพ  พบว่าบางคนไม่มีบัตรสุขภาพเนื่องจากว่าบางคนย้ายออกมาจากบ้านแล้วมาอยู่วัดก็ไม่มีบัตร...” คุณสมจิตร  ฟุ้งทศธรรม

ข้อเสนอแนะ
-  เมื่อมีการเก็บข้อมูล ควรมีข้อมูลป้อนกลับไปในระบบเพื่อนำไปใช้ประโยชน์
“.......บางทีมีหน่วยงานเยอะแยะเลยที่มาทำ ที่มอ.
ก็มีนะแต่ว่าไม่ค่อยมีข้อมูลย้อนกลับเลย .......... วิเคราะห์ได้ว่ามีปัญหาตกงาน เด็กตั้งครรภ์....... แต่เราไม่ได้เก็บว่าได้แบบนี้เราจะทำอะไรต่อแล้วเราจะแก้อะไรต่อ......” คุณสมจิตร  ฟุ้งทศธรรม

ปัญหา

• ความไม่ทันสมัยของฐานข้อมูลทะเบียนราษฎร์
  “.......วันก่อนเราทำงานต่อสู้เรื่องของผู้ที่ไม่มีเลข 13 หลัก..... ซึ่งข้อมูลพื้นฐานนี้เก่ามาก เช่น ข้อมูลของเด็กคนหนึ่งข้อมูล ยังเป็นเด็กชายอยู่เลย แต่ว่าคนนั้นเนี่ยเขาบวชแล้วพึ่งสึกออกมาเลยนะ เราก็ว่าทำไมเขายังให้ข้อมูลเด็กชายอยู่เลย แล้วบ้านนี้ก็ไม่มีแล้วนะ
  แต่ทะเบียนบ้านยังอยู่ คือคนที่อยู่ในทะเบียนบ้านไม่ได้กลับบ้านหลังนั้นเลย
  แล้วพอจะทำเรื่องกลับไปดูทะเบียนบ้านในทะเบียนราษฏร์ยังดีแต่บ้านนี้ไม่มีแล้ว
  บ้านถูกรื้อออกไปตั้งนานแล้ว.......” คุณสมจิตร  ฟุ้งทศธรรม ข้อมูลที่มีอยู่แล้ว -  การดำเนินกิจกรรมผลที่ได้มีการรวมรวบเป็นเอกสาร
  และใช้การประชาสัมพันธ์ผ่านรายการวิทยุชุมชน